Ο ΜΗΤΡΟΜΑΡΑΣ
ΟΙ ΛΕΜΠΕΣΗΔΕΣ ΚΑΙ Ο ΜΗΤΡΟΜΑΡΑΣ
Στη διάρκεια του Α’ Ρωσοτουρκικού πολέμου (1768 – 1774) υποκινήθηκαν στον ελλαδικό χώρο υπό της Μ. Αικατερίνης κινήματα αντιπερισπασμού εναντίον των Τούρκων (Ορλωφικά κ.λπ.). Σπουδαίο αλλά αγνοημένο είναι το κίνημα του αρματολού Μητρομάρα.
Ο Μητρομάρας καταγόταν από τα Μεσόγεια της Αττικής και είχε μυηθεί στα σχέδια των Ρώσων. Εκμεταλλεύθηκε την κάθοδο του ρωσικού στόλου υπό τους Ορλώφ για να οργανώσει επαναστατικό κίνημα. Επικεφαλής σώματος ελληνοφώνων και αλβανοφώνων πολεμιστών, άρχισε να καταστρέφει τα υποστατικά των Τούρκων στην Αττική και στη Μεγαρίδα. Το 1770 νίκησε σώμα τουρκικού στρατού στην Κακιά Σκάλα και ακολούθως μπήκε στα Μέγαρα και τα πυρπόλησε, αφού πρώτα μετέφερε τα γυναικόπαιδα στη Σαλαμίνα, που έκτοτε έγινε η βάση και το ορμητήριό του.
Οι άνδρες του πήραν την ονομασία «Λεμπέσηδες» που σημαίνει ανυπότακτοι, αντάρτες κ.λ.π. Η συντήρησή τους ήταν δυσχερής και γι’ αυτό ο Μητρομάρας εξελίχθηκε σε πειρατή. Έτσι το 1770 καταδίωξε ένα γαλλικό πλοίο μέχρι τη Σύρο, που τότε είχε μόνο καθολικούς κατοίκους. Οι Καθολικοί αντιστάθηκαν, και στις συγκρούσεις ο Μητρομάρας τραυματίσθηκε.
Το 1771 το κίνημα που είχαν οργανώσει οι Ορλώφ, εξέπνευσε αλλά ο Μητρομάρας, συνέχισε τη δράση του. Ύψωσε τη ρωσική σημαία στη Σαλαμίνα και οργάνωσε πειρατικό στολίσκο. Πολλές αθηναϊκές οικογένειες, που φοβήθηκαν τα τουρκικά αντίποινα, κατέφυγαν στη Σαλαμίνα. Οι «Λεμπέσηδες» ρήμαξαν κυριολεκτικά τις ακτές της Αττικής και τις ακτές ανάμεσα στην Αττική και την Εύβοια.
Ο Μητρομάρας εξελίχθηκε σε φοβερό επιδρομέα, αλλά και πολεμιστή. Όταν πληροφορήθηκε ότι ο πασάς της Πελοποννήσου στέλνει προς ενίσχυση στην Ακρόπολη των Αθηνών 100 Αλβανούς, τους έστησε ενέδρα στον Κερατόπυργο και τους κατανίκησε. Επίσης τον Μάιο του 1771 νίκησε στους Αγίους Ασωμάτους, άλλο σώμα 100 Αλβανών που είχαν σταλεί από το Ναύπλιο για την ενίσχυση της Ακροπόλεως.
Τέλος, στο Αγκίστρι σε μια μάχη που έγινε μεταξύ των Ελλήνων, με πρωτεργάτη τον Μητρομάρα και των Τούρκων, ο Μητρομάρας τραυματίστηκε και πέθανε στις 15 Φεβρουαρίου 1772.
Πολλοί από τους άνδρες του, μαζί με τις γυναίκες τους, πιάστηκαν και μεταφέρθηκαν στην Αθήνα. Ανάμεσα στους αιχμαλώτους ήταν και η γυναίκα του Μητρομάρα. Ο βοεβόδας των Αθηνών θανάτωσε τους άνδρες, ενώ τις γυναίκες τις πούλησε σκλάβες. Τη γυναίκα του Μητρομάρα αγόρασαν συγγενείς της από το Μενίδι. Οι λοιποί «Λεμπέσηδες» σκορπίστηκαν σε διάφορες περιοχές και έτσι γενικεύθηκε η ονομασία Λεμπέσης.
Το κίνημα των Λεμπέσηδων κόστισε πολύ στους κατοίκους των Αθηνών, όμως καλλιέργησε μια σφοδρή αντιπάθεια ανάμεσα στους αλβανόφωνους χριστιανούς και στους Τουρκαλβανούς. Οι Αρβανίτες της Αττικής με το Μητρομάρα πήραν το βάφτισμα του πυρός στους εναντίον των Τούρκων. Έτσι δημιουργήθηκε η παράδοση που συνεχιστές της υπήρξαν ο Μελέτης Βασιλείου και ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης.